Aufrufe: 106
En Gerekli İlim Kendini Bilmektir
Tüm ilimlere bakılsa, bu ilimlerdeki gaye ve maksadın, insanın kendisini bilmesi olduğu ve kendisini bilenin de Rabbini bileceği görülür. Bir Hadisi Şerifte şöyle buyrulur: „Kendini bilen Rabbini bilir.“ (Keşfu’l-Hafa, 2/262)
İnsanın Rabbini bilmesi onu ibadet etmeye sevk eder. Bu sebepten Ibn Abbas Zariyat suresinin 56. ayetinde geçen „kulluk yapsınlar“ kelimesini „tanısınlar“ olarak tefsir etmiştir. Allah şöyle buyurur:
„İnsanları ve cinleri ancak bana kulluk yapsınlar diye yarattım.“(Zariyat; 56) Ibni Abbas bu ayeti tam olarak şöyle tefsir eder: „İnsanları ve cinleri ancak beni tanısınlar diye yarattım.“
Öyle ise insan önce kendi cevherini bilmelidir. Hazreti Mevlana böyle bir ilme yönelmeyenleri şöyle zemmeder: “Nasıl bir zalimdir ki yüz binlerce ilim bilir de kendini bilmez, yüzlerce cevherin haysiyetini ve mahiyetini bilir de kendi cevherine gelince eşeğe döner.“
İnsan büyük âlemdir
Aslında insanın kendi cevherini bilmesi „insanın hakikatini bilmek“ demektir. Hakikat-i insaniye’nin tarifi ve şerhi anlatmakla bitmez. Peki, bu ilim ile haşir neşir olmuş ve kavramış Âlimler insanı nasıl görürler? Az misal çoğuna delil olur misali ile Tassavufun büyüklerinden olan Seyyid Muhammed Ustaoğlu, insanı nasıl tarif ettiğine bir bakalım:
“İnsan kevn-i camidir, yani büyük âlemdir. Sureten küçük âlem, manen büyük âlemdir. Sureten ve manen en güzel bir şekilde yaratılmıştır. İlahi hikmetleri bilme sureti ile fazilet ve şeref kazanmıştır. Bir büyük nüsha ve en şerefli halifedir. Şayet bir insan âlim de olsa, kendini böyle bilmiyor ise, kendi cevherini bilmiyor demektir.
Kişinin kendi üzerinde tecelli etmiş Hakkın sıfatları ile meşgul olması, Hakk Teâla’ya ulaşmak için yol bulur. Böyle bakıldığında anlar ki, kişi Hakk Teâla ile diri, onunla isteyen, onunla konuşan, onunla işiten ve gören bir varlıktır. Yani insanın tüm sıfatları Hakkın sıfatlarıdır ve tüm fiillerin aslı da, Allah’ın fiili isimleridir.” (Hikemi Aşk)
İnsanın Rabbine bulabileceği en önemli yer ne kitaplardır ne de fizik teorileridir. Bu biricik bilginin edinileceği asıl yer insanın kalbidir. Bir Hadisi Kutside geçen: “Yere göğe sığmadım, mümin kulumun kalbine sığdım.”(K. Hafâ: 2256) sözünü hatırlayın. Buna göre kalbi Allah’la dolu olan kişi, kendi iç dünyasına yöneldiğinde Rabbine yönelmiş, O’na yaklaşmış olur.
İlim ilim demektir
İlim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin
Ya nice okumaktır?
Başka işlerle meşgul olmak asıl gayeden alıkoyar
Hz. Mevlâna’nın anlattığı bir hikâye’ye göre, bir gün bir sultan bir elçisini uzak bir şehre gönderir. Bir emaneti o şehrin valisine ulaştırmasını ister. Elçi yola çıkar. Meşakkatli bir yolculuktan sonra şehre varır. Şehre geldiğinde valiye emaneti ulaştırmak yerine başka işlerle meşgul olur. İlim meclislerine katılır. Şairleri dinler. Pazara gider, alışveriş yapar. İnsanlarla hasbihal eder. Bu gibi işlerle uğraşırken emaneti valiye ulaştırmayı unutur ve ülkesine geri döner. Sultanın huzuruna çıktığında o şehirde yaptıklarını ve bu gezinin kendisi için ne kadar faydalı olduğunu, ufkunun genişlediğini anlatır. Sultan emanetin yerine ulaşıp ulaşmadığını sorduğunda, elçi o konuyu tamamen unuttuğunu hatırlar. Ve çok mahcup olur, özür diler. Sultanın ona verdiği cevap ise kayda değerdir: “Ben seni o şehre tek bir iş için gönderdim. Sen ise onun dışında on iş yaptın ama asıl maksadına ulaşamadan geri geldin. Var bunun hesabını sen yap.” Evet, asıl maksadın gereğini yapmadan başka işlerle meşgul olmak, insanı asıl gayesinden alıkoyar.
Nitekim irfan güneşi Gavs-ı Azam Abdulkadir Geylani hazretleri şöyle buyuruyor:
“Akıllı insan, öncelikle kendi nefsine ve onun yapısına bakmalıdır. Sonrasında diğer mahlûkatı incelemeli ve mahlûkattan yola çıkarak yaratıcı ve var edicisine delil bulmalıdır Mahlûkatın üzerinde var edicisine ve onun eşsiz kudretine apaçık deliller vardır” (Futuhu-l Gayb)
Almanya’da doğdu. Heidelberg Üniversitesi İslam Bilimi Bölümü mezunu. Askerlik için Türkiye’ye gitmiş ve askerlikten sonra Türkiye’de kalarak Bursa Uludağ Üniversitesinin Dış Tic. ve Uluslararası İlişkiler bölümlerini bitirdi. 2005 yılından beri Araştırmaları, fikir ve düşünceleri ile köşe yazılarında, okurları ile buluşmaktadır.
